ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ LSE

Παπανδρέου: «Πολιτική είναι η δύναμη του να φανταζόμαστε έναν διαφορετικό κόσμο» 


Από την ομιλία που έδωσε σήμερα στο London School of Economics ο πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου
Ο Παπανδρέου ξεκινησε την ομιλία του με μια σύντομη αναδρομή της τελευταίας προεδρίας της Ελλάδος στην Ε.Ε. το 2003, τότε που όχι μόνο εντάχθηκαν 10 νέες χώρες προερχόμενες από το ανατολικό μπλοκ, αλλά και τέθηκαν και οι βάσεις για τη θέσπιση ενός ευρωπαϊκού συντάγματος, το προοίμιο του οποίου στο άρθρο 1 έκανε λόγο για τις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών και του κράτους δικαίου. Αυτές τις αξίες καλεί σήμερα ο Παπανδρέου την Ευρώπη να ξαναθυμηθεί και να τις επαναπροωθήσει, αξίες που αποτελούν και βασικές συνιστώσες του οράματος του για μια νέα Ευρώπη.

Ως προς τον τρόπο που αντιμετώπισε η Ε.Ε. την κρίση της Ελλάδος το 2010, ο Παπανδρέου υποστήριξε ότι η Ευρώπη ακολούθησε το αφήγημα ότι υπαίτιοι της κρίσης ήταν οι περιφερειακές χώρες και όχι το αφήγημα της συλλογικής ευθύνης, με αποτέλεσμα το φταίξιμο να πέσει στα PIGS, λόγω των υψηλών χρεών και της χαμηλής τους παραγωγικότητας. Το παραπάνω αφήγημα υιοθετήθηκε από τους ηγέτες των ισχυρών της Ε.Ε. στην λογική της "τιμωρίας των ενόχων", με αποτέλεσμα την επιβολή της λιτότητας και όχι την πρόωθηση των μεταρρυθμίσεων, ως αποτέλεσμα της κυριαρχίας των αγορών και της υπονόμευσης της δημοκρατίας και των πολιτικών θεσμών.

Αυτή ακριβώς η κυριαρχία των αγορών και των οίκων αξιολόγησης προκάλεσαν για τον Παπανδρέου την σφοδρή αντίδραση στην δική του πρόταση για δημοψήφισμα τον Νοέμβρη του 2011. Μάλιστα ο Παπανδρέου αποκάλυψε ότι σε ιδιωτικές συζητήσεις η καγκελάριος Μέρκελ είχε συμφωνήσει, με τον Γάλλο πρόεδρο Σαρκοζί να εξανίσταται ότι οι αγορές θα έχαναν την εμπιστοσύνη τους εξαιτίας του δημοψηφίσματος, με τον Παπανδρέου να απαντά ότι αυτό που τον αφορά είναι η εμπιστοσύνη των πολιτών.

Παράλληλα έκανε λόγο και για έλλειψη πολιτικής βούλησης από πλευράς Ευρώπης την περίοδο που ήταν εκείνος πρωθυπουργός, σημειώνοντας ότι αν η Ευρώπη το 2010 εφάρμοζε στην Ελλάδα την λύση που επέβαλλε σε Ιταλία και Ισπανία, τότε η χώρα μας θα είχε αποφύγει την προσφυγή της στον μηχανισμό στήριξης.

Ο Παπανδρέου στην ομιλία του έκανε επίσης λόγο για τα επιτεύγματα της Ελλάδος τα τελευταία 4 χρόνια, όπως ήταν η δραστική μείωση του ελλείματος και οι δομικές μεταρρυθμίσεις, ως αποτέλεσμα της μεγαλύτερης και γρηγορότερης προσαρμογής, υπογραμμίζοντας ότι η Ελλάδα θα βγει από την ύφεση το 2014, όντας διαφορετική σε μια διαφορετική Ευρώπη.

Εκτός όμως της περίπτωσης του δημοψηφίσματος, ο Παπανδρέου δίνει έμμεσα μια απάντηση και γι αυτό που τον κατηγορούσαν χρόνια οι κύκλοι των ψεκασμένων, την υποστήριξή του στην παγκόσμια διακυβέρνηση. Ο Παπανδρέου όταν μιλά για παγκόσμια διακυβέρνηση εννοεί την καθιέρωση ενός παγκόσμιου ρυθμιστικού πλαισίου το οποίο θα ρυθμίζει την παγκοσμιοποιημένη οικονομία, η εφαρμογή με άλλα αυτού που ο Παπανδρέου αποκαλεί "δημοκρατία" πέρα από τα σύνορα (democracy beyond borders). Αυτό το ρυθμιστικό πλαίσιο θα μπορέσει να καταπολεμήσει τις ανισότητες, την υπερσυγκέντρωση πλούτου στα χέρια λίγων, την κυριαρχία των αγορών που υπονομεύουν την δημοκρατία.

Ωστόσο η παγκόσμια διακυβέρνηση περνά σύμφωνα με τον Παπανδρέου μέσα από τον εξανθρωπισμό και τον εκδημοκρατισμό που μπορεί να προσδώσει το ευρωπαϊκό μοντέλο, το οποίο θα αναζωογονηθεί μέσα από τη θέσπιση ενός νέου ευρωπαϊκού συντάγματος και την εμπέδωση αυτού που ο Χάμπερμας αποκαλεί "συνταγματικό πατριωτισμό" και ο Παπανδρέου παραλλάσσει σε "πατριωτισμό αξιών". Η Ευρώπη μπορεί να αποτελέσει παγκόσμιο μοντέλο, αρκεί να κρατήσει τις αξίες της σημειώνει ο Παπανδρέου, δίχως την αναπαραγωγή στερεοτύπων, οι οποίοι επιφέρουν διχασμό και διαιρέσεις και δίχως την εμμονή στην λιτότητα, αλλά τη στροφή σε δομικές μεταρρυθμίσεις.

Ο Παπανδρέου στην ομιλία του κάνει λόγο ακριβώς για την ιδιότητα του "ευρωπαίου πολίτη", που όχι μόνο θα περικλύει τον σεβασμό στις παραπάνω καταστατικές αξίες της Ε.Ε., αλλά και θα ενσωματώνει και θα προστατεύει τους μετανάστες, ενθαρρύνοντας την συμμετοχή τους στους θεσμούς, ως ανάχωμα στην αυξανόμενη ξενοφοβία, τον ρατσισμό και τον λαϊκισμό.

Η ιδιότητα του ευρωπαίου πολίτη για να υλοποιηθεί, χρειάζεται για τον Παπανδρέου μια εντελώς διαφορετική Ευρώπη, μια ευρωπαϊκή αναγέννηση όπως είπε και ο ίδιος, η οποία θα ενισχύσει τους δημοκρατικούς θεσμούς, καθιστώντας παράλληλα τους οικονομικούς θεσμούς περισσότερο υπόλογους στην πολιτική εξουσία. Αυτό το νέο ευρωπαϊκό μοντέλο πρέπει να καταπολεμήσει την ανισότητα, την λιτότητα, να επενδύσει στην ποιότητα, απορρίπτοντας το κυρίαρχο γερμανικό μοντέλο που στηρίζεται στην μείωση του εργατικού κόστους, την μείωση των επενδύσεων και του στραγγαλισμού της εσωτερικής ζήτησης και υιοθετώντας την ευρωπαϊκή πράσινη ανάπτυξη, στην καινοτομία και τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας.

Τέλος ο Παπανδρέου κάνει ορισμένες προτάσεις, ενόψει των ευρωεκλογών που θα διεξαχθούν τον προσεχή Μάιο, για την μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών θεσμών, με στόχο την ενδυνάμωση της συμμετοχής των ευρωπαίων πολιτών, όπως;

-την άμεση εκλογή Προέδρου της Ένωσης από τους ευρωπαίους πολίτες

-μετάθεση περισσότερων εξουσιών στις Βρυξέλλες, αλλά κατά τρόπο δημοκρατικό

-την καθιέρωση δημοψηφισματικών διαδικασιών και της διαβουλευτικής δημοκρατίας

-εναλλαγή στα αξιώματα της Ε.Ε.

-πρόγραμμα erasmus για τους ανέργους

-αλλαγή του μοντέλου Monnet και την ανάληψη τολμηρών πρωτοβουλιών που θα ξεπερνούν τα "ακίνητα άλογα" ("frozen horses") που χαρακτηριστικά λέει ο Παπανδρέου, όπως είναι το ευρώ

-η Ευρώπη δεν μπορεί να ανήκει στις ελίτ αλλά στους πολίτες της

-η απάντηση στον ευρωσκεπτικισμό ειναι περισσότερη Ευρώπη της συνεργασίας μεταξύ των λαών

-η Ευρώπη να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις όπως είναι η κλιματική αλλαγή και την υπογραφή ενός νέου "green deal"

-ελάφρυνση χρέους ως αντάλλαγμα την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων