Το μικρό σπίτι στο κεντροαριστερό λιβάδι


Ένα μήνα πριν είχαμε την επέτειο της ίδρυσης του ΠΑΣΟΚ, της 3ης Σεπτέμβρη τότε που ο Ανδρέας μίλησε στην καρδιά και την ψυχή χιλιάδων ανθρώπων και σηματοδότησε με την Διακήρυξη το δρόμο της αλλαγής, το δρόμο μιας διαφορετικής Ελλάδας και μιας διαφορετικής κοινωνίας.

Στο πλαίσιο του ιδεολογικού προβληματισμού ο ίδιος ο Ανδρέας σε ομιλία του στις 19 Ιανουαρίου 1975, μίλησε για την «ταυτότητα» του κινήματος, θεωρώντας τη διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη
αρκετά καθαρή και σαφή, με περιθώρια για επεξεργασία εναλλακτικών προγραμμάτων: «....με την ελπίδα να ξεκινήσει ένας σαφής διάλογος, ξεκάθαρος διάλογος στα πλαίσια και της Κεντρικής και του Εκτελεστικού και των ομάδων στη βάση παντού, με σεμινάρια, με συζητήσεις. Να σταματήση αυτό, ότι «ξέρεις αυτός είναι μαρξιστής και δεν ανήκει στο ΠΑΣΟΚ ή αυτός προέρχεται από την Ένωση Κέντρου και δεν ανήκει στο ΠΑΣΟΚ». Το θέμα όμως είναι τούτο: ότι πρέπει όλοι να δεχτούμε ότι είμαστε σοσιαλιστικό κίνημα και δεσμευόμαστε από τις αρχές της 3ης Σεπτέμβρη κι όποιος δεν αισθάνεται πραγματικά πως τον καλύπτει η 3η Σεπτέμβρη, νομίζω και για το κίνημα, μα και για τον εαυτό του, θα ήταν καλύτερα να βρη άλλη στέγη».

Ο Ανδρέας Παπανδρέου θεωρούσε ότι στη συγκυρία του 1974 η χώρα είχε την ανάγκη για δημιουργία κομμάτων αρχών, και ιδιαίτερα ενός σοσιαλιστικού κόμματος που θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα του λαού. «Είχε σημάνει η ώρα για μια πολιτική δομή της χώρας, που να εγγυάται στο λαό, ότι ψηφίζει συγκεκριμένα προγράμματα κι όχι προεκλογικά, ευκαιριακά ευχολόγια».

Ο ίδιος έγραφε τον Νοέμβριο του 1975 : «…Το σημαντικό ερώτημα αφορούσε τη δήλωση μου πως είμαστε (όχι δογματικοί) Μαρξιστές, αλλά πως δεν είμαστε Λενινιστές, πως η διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη δεν συμβιβάστηκε με τον Λενινισμό τόσο στο θεωρητικό πλάνο, όσο και στο πλάνο της πολιτικής πρακτικής…», για να καταλήξει ότι «..Η πορεία της Σοβιετικής Ένωσης είναι πορεία παλινδρόμησης προς τον καπιταλισμό – καπιταλισμό βέβαια νέας μορφής, που μερικοί ονομάζουν κρατικό καπιταλισμό….Για το ΠΑΣΟΚ τόσο η έννοια της λαϊκής κυριαρχίας όσο και η έννοια της κοινωνικής απελευθέρωσης έρχονται σε άμεση και αμείλικτη αντίθεση τόσο με την παντοδυναμία της κομματικής γραφειοκρατίας, με την παντοδυναμία οποιασδήποτε φωτισμένης πρωτοπορίας, όσο και με την υποταγή του εργαζόμενου λαού σε νέους άρχοντες – όποιοι κι αν είναι αυτοί»..

Ο σοσιαλισμός του ΠΑΣΟΚ δεν υπήρξε αντιγραφή κάποιου ξένου σοσιαλιστικού μοντέλου, αλλά αναδύθηκε από την ελληνική πραγματικότητα. Ο Ανδρέας και το ΠΑΣΟΚ είχαν απορρίψει τόσο τη σοσιαλδημοκρατία της Βόρειας Ευρώπης, την οποία χαρακτήριζαν αναζωογόνηση του καπιταλισμού, όσο και το γραφειοκρατικό και συγκεντρωτικό μοντέλο του σοβιετικού σοσιαλισμού. Ο Ανδρέας και το ΠΑΣΟΚ χρησιμοποίησε τον Μαρξισμό ως μέθοδο ανάλυσης, αλλά δανείστηκε και υιοθέτησε κλασικές σοσιαλιστικές ιδέες και τις εναρμόνισε στις ελληνικές συνθήκες.
Η πολιτική την οποία υποστήριζε ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν η άντληση χρημάτων από δανεισμό στις διεθνείς αγορές αλλά μ αυτά να χρηματοδοτούνται προγράμματα και να προωθείται η σύγχρονη τεχνολογία.
Όλα αυτά τα θυμηθήκαμε με αφορμή τα σχόλια από το πρόσφατο κείμενο-πρωτοβουλία για τη συσπείρωση της κεντροαριστεράς.
Τελικά μήπως το ΠΑΣΟΚ, εκτός των άλλων, βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση επειδή έχει χάσει την ιδεολογική του ταυτότητα;
Μήπως η πολυδιαφημιζόμενη κεντροαριστερά παραπέμπει περισσότερο σε μια αφηρημένη κατεύθυνση και όχι σε ιδεολογία;
Η προσπάθεια να υποβαθμιστεί η ιδεολογική ταυτότητα του ΠΑΣΟΚ στοχεύει στον προσεταιρισμό "απολιτικών" ψηφοφόρων. Όμως σήμερα η χώρα χρειάζεται και ιδεολογία και πολιτική όσο ποτέ άλλοτε.